یکی از شگفتانگیزترین پدیدههای طبیعی استان بوشهر، گنبد نمکی جاشک است. این جاذبه منحصربهفرد در کوه جاشک، قرار دارد و شامل غارهای نمکی، آبشارهای نمکی، چشمههای نمکی، دودکشهای جن و دیگر سازههای طبیعی میشود که هرکدام جذابیت خاص خود را دارد. همچنین گنبد نمکی جاشک بهعنوان بزرگترین و زیباترین گنبد نمکی ایران به شمار میآید و در سطح خاورمیانه نیز شناختهشده است.
معرفی گنبد نمکی جاشک
گنبد نمکی جاشک که با نامهای کوه نمک جاشک و گنبد نمکی دشتی نیز شناخته میشود، ناحیه وسیع و مرتفعی در کوه جاشک است. این گنبد از بزرگترین، فعالترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه به شمار میآید و بهعنوان تنها اثر طبیعی ملی استان بوشهر، در سال ۱۳۸۸ به ثبت رسید.
عکس از گوگلمپ (عکاس: Omid M)
کوه نمک با دارا بودن چشماندازهای زیبای زمینشناسی، انواع سنگهای مختلف، غارهای طبیعی و طبیعت بکر درون آنها، آبشارکوهها و آویزههای نمکی نهتنها چشم هر بینندهای را مینوازد، بلکه بهترین محل برای محققان علاقهمند به علم زمینشناسی است. رنگ سفید نمکهای طعام گنبد به منطقه جلوهای زیبا بخشیده است، بهنحوی که از جاده خورموج دیر بهصورت یک کوه برفی زیبا در بخش شرقی دشت برهنه ظاهر میشود.
گنبد نمکی جاشک کجاست؟
گنبد نمکی جاشک از جاهای دیدنی بوشهر است و در بخشهای کاکی و بردخون، حدفاصل دو شهرستان دشتی و دیر واقع شده است و شرق روستای گنخک، در شهرستان دشتی و شمال روستای جاشک، در شهرستان دیر قرار دارد. این گنبد نمکی در دل کوه جاشک، در نزدیکی انتهای شمالی آن، جا خوش کرده است و مرتفعترین قسمت کوه را تشکیل میدهد. غرب آن روستای گنخک، شرق آن روستای کردلان و شمالشرقی آن روستای درویشی (شهرستان دشتی) و جنوب آن روستای جاشک قرار دارد.
- آدرس: استان بوشهر، ۱۴۴ کیلومتری شهر بوشهر، مابین شهرهای دیر و خورموج (مشاهده روی نقشه)
عکس از گوگلمپ (عکاس: مرتضی برجسته)
دسترسی به گنبد نمکی جاشک
از بوشهر وارد جاده بوشهر-برازجان شوید و در محل چغادک، مسیر خود را سمت بزرگراه اهرم-چغادک کج کنید. در این مسیر برانید تا به خورموج برسید. از خورموج نیز عبور کنید. پس از ۵۰ کیلومتر به روستای گنخک خواهید رسید. همچنان پیش بروید. پس از سه کیلومتر از گنخک، میان دو روستای گنخک و جاشک، جادهای فرعی و خاکی وجود دارد. این جاده به معدن قدیمی نمکی که پیشتر در منطقه فعال بود، تعلق داشته است. در ابتدای راه محیط بانی قرار دارد. با ادامه در همین مسیر، از سمت غرب جاشک وارد خواهید شد. برای دسترسی از سمت شرق نیز، در جاده اصلی، بعد از پل روستای کردلان وارد جادهای خاکی شوید. این جاده شما را به کوهپایههای گنبد میرساند.
ویژگیهای گنبد نمکی جاشک
گنبد نمکی جاشک ۱۲ کیلومتر درازا و ۴.۵ کیلومتر پهنا دارد. وسعت گنبد حدود ۳۶۶۶ هکتار و ارتفاع قله آن ۱۳۵۰ متر از سطح دریا است. موقعیت خاص گنبد نمکی جاشک که باعث شوری آب رودخانه مند میشود، شاید تنها عامل زیانرسان به منطقه باشد. رودخانه تا قبل از روستای باغان شیرین و قابل شرب و استفاده کشاورزی است؛ اما پس از عبور از کنار گنبد و دور زدن آن، آب رودخانه با درصد زیادی شوری همراه میشود. در فصل پربارش، آب رودخانه سطح دشتهای چغاپور و دشتی را فرامیگیرد و بهعلت تبخیر زیاد، نمک روی سطح خاک باقی میماند و باعث شوری زمینهای منطقه میشود.
عکس از گوگلمپ (عکاس: مظفر کشاورزمحمدیان)
منطقه جاشک کوهستانی محسوب میشود و بهعلت شرایط خاص توپوگرافی و اقلیمی، فاقد هرگونه چشمههای آب شیرین، آبشخور و چاه است. تنها غارهای نمکی و چشمههای نمکی به تعداد فراوان در آن واقع شدهاند. بخشهایی از گنبد که نمک دارد، فاقد هرگونه پوشش گیاهی هستند. البته بیشتر لایههای سازنده کوه آهکی است که از میان کوه نمک سربرآورده و از پوشش گیاهی بسیار خوبی برخوردار است. در دامنههای کوه نیز گیاهان مقاوم به شوری مشاهده میشود. در کل پوشش گیاهی منطقه شامل گون، گیشدار و قیچ است که در فصل زمستان و بهار، انواع گیاهان یکساله سطح زمین را میپوشاند و زیبایی خاصی به آن میبخشد. همچنین در درههایی که از نمکزارهای نمکی در امان ماندهاند، درختچههای کنار و اشک بهوفور دیده میشود.
افسانههای گنبد نمکی جاشک
دو افسانه جالب درباره گنبد نمکی جاشک وجود دارد:
- برخی این پدیده را نتیجه نوعی نفرین میدانند. طبق باور برخی، در گذشتههای، بزهایی با شیرهای خوشمزه در این منطقه زندگی میکردند. لذیذ بودن شیرهای بزها، زنان را وسوسه میکرد که آنها را بدوشند. هرکدام از زنان که اقدام به دوشیدن بزی میکرد، با همان بز به سنگ بدل میشد. بدینترتیب زنان و بزها به سنگ تبدیل شدند و گنبد نمکی جاشک شکل گرفت.
- برخی دیگر نیز باور دارند که این مکان محل زندگی یک دیو بوده و از او محافظت میکرده است.
عکسهای گالری (عکاسان: Luiz Paulo، احمد حسین بار، حجت مظفری)