اصفهان یکی از گردشگرپذیرترین شهرهای ایران است. این شهر بیش از همه با بناهای تاریخی خود شناخته می‌شود. قدیمی‌ترین این آثار مسجد جامع اصفهان نام دارد. این بنای ارزشمند پس از قرن‌ها بازسازی و مرمت به‌شکل امروزی خود رسیده است.
معرفی مسجد جامع اصفهان
قديمی‌ترين بنای تاريخی اصفهان را بايد مسجد جامع يا مسجد جمعه تلقی کرد. سيمای فعلی مسجد عمدتا مربوط به اقدامات دوره سلجوقی است؛ اما تعميرات و الحاقات آن به دوران بعد، به‌خصوص عصر صفويان مربوط می‌شود. گرچه در کاوش‌های باستان‌شناسی آثاری متعلق به دوران آل‌بويه و قرن سوم هجری کشف شده‌اند. در همين کاوش‌ها آثاری از دوران قبل از اسلام نيز به دست آمده است. بخش‌های مختلف مسجد جامع اصفهان که در آخرین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو به فهرست جهانی افزوده شده است، نزدیک به دوهزار سال شکل گرفته و طی این سال‌ها در حال مرمت یا بازسازی بوده است. مهم‌ترین طرح‌های توسعه مسجد جامع اصفهان در دوران آل‌بویه و پس از آن، در دوران حکومت صفویه شکل گرفته است.
عکس از خبرگزاری میزان (عکاس: محمد رضا شریف)
آرتور پوپ (باستان‌شناس) می‌نویسد:
من آن روز وقتی به تماشای مسجد جامع اصفهان رفتم و در زیر این گنبد قرار گرفتم، متوجه شدم که تمام وجودم در تسخیر گنبد و مسجد است، چون در زیر این گنبد به‌خوبی می‌توان به شاهکار فناناپذیر و خلاقه ایرانی‌ها پی برد و به عظمت مسجد و گنبد آن اعتقاد پیدا کرد. من از آن به بعد، بارها به مسجد جامع اصفهان رفتم و با تماشای گنبد این مسجد، زبان به تحسین گشودم و عشق و علاقه خود را به اصفهان و ایران، روزافزون دیدم. به همین جهت می‌خواهم، بعد از اینکه دیده برهم نهادم، جسدم را در این خاک مقدّس دفن کنند.
عکس از خبرگزاری میزان (عکاس: محمد رضا شریف)
محمدباقر مجلسی معروف به علامه مجلسی و مجلسی‌ثانی فقیه شیعه در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفویه در این مسجد دفن شده است.
مسجد جامع اصفهان کجاست؟
مسجد جامع اصفهان که به مسجد جامع عتیق نیز شهرت دارد، در میدان قیام، خیابان علامه مجلسی واقع شده است. به بیانی دیگر این مسجد در بخش قدیمی اصفهان، ضلع باختری خیابان هاتف و انتهای بازار بزرگ قرار دارد. به‌طور کلی به همان اندازه که میدان نقش جهان و عمارات تاریخی اطراف آن یادآور معماری و هنر دوران صفوی است، مسجد جمعه و محلات پیرامون آن افسانه زندگی در عهد سلجوقیان و روزگار پیش از آن را بیان می‌کند.
موقعیت مسجد جامع اصفهان روی نقشه
برای دسترسی به مسجد جامع اصفهان می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. ایستگاه میدان شهدا، نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به مسجد است. برای این کار باید سوار خط شمال-جنوب اصفهان شوید و با طی مسیری حدود دو کیلومتر از ایستگاه به مقصد برسید. برای استفاده از خودروی شخصی نیز باید خود را با استفاده از یکی از خیابان‌های ابن سینا، هاتف، عبدالرزاق، کمال یا ولیعصر به خیابان مجلسی برسانید.
تاریخچه مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان یکی از برجسته‌‌ترین آثار معماری ایران و جهان و از جاهای دیدنی اصفهان است و از آنجا که بخش‌های مختلف آن در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته و پرداخته شده، مجموعه حاضر همچون موزه عظیمی، معرف روند تحول و تکامل معماری ایران در دوره اسلامی و حتی پیش از آن است. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان از آن دارد که احتمالا این مسجد پیش از تسلط اعراب بر این شهر، مرکز مذهبی مهم شهر محسوب می‌شد و به‌صورت یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان کاربری داشته است. کشف یک پاستون، با تزیینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تایید می‌کند.
عکس از ویکی پدیا، نقاشی پاسکال کوست از مسجد جامع اصفهان
درباره تاریخچه تغییر و تحولات مسجد اختلاف نظرهایی وجود دارد؛ ولی به نظر می‌آید ساخت مسجد جامع به قرون اولیه هجری و زمان عباسیان بازمی‌گردد و در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده است. سیمای فعلی مسجد عمدتا مربوط به اقدامات دوره سلجوقی است؛ اما تعمیرات و الحاقات آن به دوران‌های بعد به‌خصوص عصر صفویان مربوط می‌شود.