تخت سلیمان که بهعنوان زادگاه زرتشت از آن نام برده شده، پنج دوره تاریخ و تمدن بشری را به خود دیده است. این مجموعه منحصربهفرد و خارقالعاده که ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، از جاهای دیدنی آذربایجان غربی به شمار میآید و در شهر تکاب قرار دارد. تخت سلیمان، بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی و نیایشگاه قبل از اسلام بوده است و از آن بهعنوان مهمترین پایگاه دین زرتشت یاد میکنند. میراث جهانی تخت سلیمان شامل بخشهای مختلفی مثل آتشکده آذرگشنسب، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، آتشگاههای کوچک و… میشود
تخت سلیمان تکاب
تخت سلیمان که در نوشتههای پهلوی بهعنوان «شهر گنجک» نامیده میشود، در درهای سرسبز قرار دارد و از جاهای دیدنی تکاب به شمار میرود که بنا بر برخی متون کهن، زادگاه زرتشت بوده است.
عکاس: ناشناس
شهر باستانی تخت سلیمان محل سکونت اقوام ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و مغول بوده است که در تمامی این دورهها در اوج شکوفایی و قدرت به سر میبرد. قدمت تخت سلیمان به سه هزار سال میرسد و آتش جاویدان آن برای هفت قرن، نشانهای از عظمت و اقتدار حکومت ساسانی و آیین زرتشت محسوب میشد. در واقع این منطقه بزرگترین مرکز آموزش دینی و پرورش موبدان زرتشتی در عصر ساسانی بوده است. این مجموعه در ۲۹ آذر ۱۳۱۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و در تیرماه ۱۳۸۲ به ثبت جهانی رسید تا پس از تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان، چهارمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو باشد.
تخت سلیمان در کنار شگفتیهای باستانی و طبیعی، یکی از نقاط روی کره زمین محسوب میشود که جریان انرژی زمین در آن بهخوبی قابل درک است. گردشگران از سال ۱۳۸۴ در روز اوج فعالیتهای انرژی زمین به این محل میآیند و در جهت عقربههای ساعت دور دریاچه آن میچرخند تا حس روحی و روانی حیرتانگیزی را تجربه کنند.
تخت سلیمان کجاست؟
عکاس: ناشناس
تخت سلیمان در ۴۵ کیلومتری شمال شرق شهر تکاب در جنوب شرقی استان آذربایجان غربی قرار دارد. برای رفتن به تخت سلیمان از تهران باید بهسمت قزوین و سپس زنجان حرکت کنید و از آنجا راهی بیجار، تکاب و تخت سلیمان شوید. مسیر تهران، اسلامشهر، ساوه، کبودر آهنگ، بیجار و تکاب نیز شما را به تخت سلیمان میرساند.
مسیرهای دیگری همچون میاندوآب، شاهین دژ، تکاب و همین طور راه آسفالت زنجان، دندی و تخت سلیمان هم از گزینههای دیگر پیش روی شما هستند.
- هزینه بازدید از تخت سلیمان: ۵۰۰۰ تومان برای گردشگران ایرانی
- آدرس تخت سلیمان: آذربایجان غربی، ۴۵ کیلومتری شمال شرقی تکاب، روستای نصرت آباد (نمایش روی نقشه)
تاریخچه تخت سلیمان
بناهایی که در مجموعه تخت سلیمان هستند، در دورههای مختلف تاریخی یعنی اشکانی، ساسانی و ایلخانی ساخته شدهاند که از مهمترین آنها میتوان به آتشکده و تالارهای دوره ساسانی اشاره کرد؛ هرچند که در کاوشهای باستانشناسی، آثاری از دورههای هخامنشی و مادی نیز در این محل پیدا شده است.
عکس از اینستاگرام Flyostrichfly
آثار بهدستآمده از تخت سلیمان، از سکونت ۳۰۰۰ ساله انسانها در این مکان حکایت دارند. این آثار علاوه بر اینکه به دوره پارینهسنگی، عصر آهن یک، دو و سه تعلق دارند، شامل نشانههایی از استقرار مردم در دوره سکاها، ماناها، مادها، هخامنشیان و اشکانیان در تخت سلیمان میشوند. بقایای دهکدهای مسکونی در شمال غربی دریاچه، یکی از این موارد است که طبق پژوهشها به دوره هخامنشی مربوط میشود.
گفته میشود فرمان ساخت تخت سلیمان و آتشکده آن توسط بهرام گور، از پادشاهان ساسانی داده شد؛ گرچه سایر شاهان ساسانی در رونق و توسعه آن دست داشتند. تا اینکه این محل در سال ۶۲۴ میلادی در اثر حمله امپراتوری روم ویران شد. بعد از نابودی حكومت ساسانی و پذیرش دین اسلام در ایران، مجموعه عظیم تخت سلیمان دیگر رمق تجدیدحیات نیافت.
پس از اسلام، موبد موبدان این محوطه باستانی با سردار فاتح آذربایجان به توافق رسید که در ازای پرداخت مالیات، آتشکده را ویران نکند و از همین رو این آتشکده تا ۴۰۰ سال بعد به حیات خود ادامه داد. در دوره سلجوقیان، زرتشتیان زیادی مجبور به مهاجرت شدند و آتش مقدس بهرام را به پارسیان هند بردند. در ادامه این ماجرا، مردم عادی برای اولین بار به این منطقه مقدس قدم گذاشتند و در آن به زندگی فصلی و شهرکنشینی پرداختند.
با روی کار آمدن ایلخانان مغول، از این محل برای پایتخت ییلاقی و تابستانه شاهان استفاده میشد که وجود بناهایی با قدمت ۷۰۰ سال، گواه این موضوع هستند. در دوره حکمرانی مغول به نام آقاخان در قرن هفتم هجری، بناهای مختلفی نظیر ایوان شرقی، سالن شورا، ساختمانهای هشت و ۱۲ ضلعی به مجموعه تخت سلیمان اضافه شدند.
عکاس: امین کریمی
پس از سقوط حکومت ایلخانی، از تخت سلیمان بهعنوان دهکده و بازارچه فصلی استفاده میشد و در دوره صفوی به سکونتگاه ییلاقی عشایر تبدیل شد. در نهایت ۲۵۰ سال پیش بود که تخت سلیمان برای همیشه خالی از سکنه شد و بهتدریج داستانها و افسانههای زیادی درباره آن شکل گرفت که طبق یکی از این باورها، این محل منتسب به سلیمان نبی (ع) بود و از همین رو کمتر مورد دستبرد قرار گرفت و بعدها از آن محافظت شد.
محوطه باستانی تخت سلیمان در سال ۱۸۱۹ میلادی توسط «سرروبرت كرپورتر» كشف شد و «سر هنری راولینسون» در بازدیدی که سال ۱۸۳۸ میلادی از آن داشت، توصیف دقیقی از این محل ارائه کرد.
عکاسی آمریکایی به نام اشمیت در ۱۹۳۷ میلادی عکسهایی از تخت سلیمان گرفت و تصور میکرد که اینجا پادگانی نظامی باشد؛ منتها در ادامه متوجه ارزش تاریخی حصار آن میشود. سرانجام باستانشناسان نامداری همچون فون دراستون، کلایس و… در فاصله سالهای ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷ با کاوش در تخت سلیمان به رازهای این میراث جهانی پی بردند.
پس از انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۷۲ کاوشی در این مکان صورت نگرفت؛ تا اینکه در این سال عملیات مرمت آن از سر گرفته شد و در نهایت در سال ۱۳۸۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. در سال ۱۳۹۵ دانشگاه درسدن آلمان همکاری خود با ایران را برای یک دوره پنج ساله کاوش از سر گرفت.
نام های مختلف تخت سلیمان
عکاس: Payam En
تخت سلیمان یا گَنجَک در طول تاریخ نامهای متعددی داشته است؛ رومیها آن را گَنزه یا گَنزَک مینامیدند؛ در میان ارمنیها به گزن، کادزا یا گنگ معروف بوده است؛ در زبانی یونانی با اسامی گنزکا، گادزا یا گادزاکا و در زبان سریانی به گنذزک یا گنژگ خوانده میشد و مغولان آن را با نام ستوریق میشناختند. «شَیز» که واژه معرب جَیس یا جَیز است، یکی دیگر از اسامی این شهر باستانی و مقدس بود. در شاهنامه به اسم «چیچست» و در اوستا بهصورت «چِئیچَست» آورده شده است.
دریاچه تخت سلیمان
منبع عکس: ایرنا (عکاس: طاها عسگرخانی)
در محوطه تخت سلیمان با چشمانداز زیبای دریاچهای طبیعی مواجه خواهید شد که از عجایب ایران محسوب میشود و آب آن از چشمهای در عمق ۱۲۰ متری زمین میجوشد. از آنجا که این چشمه املاح و آهک زیادی دارد، برای آشامیدن مناسب نیست. مضاف بر اینکه در اطراف دریاچه تابلوهای «شنا ممنوع» گذاشته شده تا گردشگران فریب ظاهر زیبای آن را نخورند و خود را به کام مرگ نکشانند.
این چشمه جوشان و آهکی هزاران سال قدمت دارد و خود دلیل مهمی برای ساختهشدن تخت سلیمان در این محل به شمار میرود. چشمه تخت سلیمان را از چاکراهای اصلی انرژی روی زمین میدانند و برخی معتقدند که بازدید از آن میتواند به بهبود وضعیت جسمی و روحی افراد کمک کند. طبق فرضیه گایا، زمین دارای روحی زنده و آگاه است و بر این اساس، ۱۶ حلقه انرژی مثل عصبهایی با بار مغناطیسی دورتادور زمین را احاطه کردهاند. محل تقاطع این حلقهها منجر به تشکیل ۵۲ چاکرا یا چرخه شده است که سه راس از آنها عبارتاند از: اهرام مصر، کعبه و تخت سلیمان.